Recept voor een prachtig wandelweekend Pauperparadijs

Mijn recept voor een schitterend wandelweekend Pauperparadijs wil ik graag met je delen. Ik deed ditzelfde weekend tijdens een persreis en dacht steeds: dit is geweldig en voor iedereen bereikbaar. Een weekend ondergedompeld worden in onze vaderlandse geschiedenis, leren en vooral ook zien en ervaren wat het grootse sociale experiment om paupers, wezen, bedelaars en landlopers te resocialiseren heeft teweeggebracht. Een weekend vol cultuur, wandelen, verwondering en lekker eten. Zo ging het bij mij:

Ik was uitgenodigd voor een persreis waarbij de première van de luisterwandeltocht Het Pauperparadijs centraal stond. Die luistertocht begint in het gevangenismuseum in Veenhuizen. Toen ik dat hoorde was ik meteen getriggerd. Ik ben namelijk jarenlang gevangenisdirecteur geweest, ben in vele gevangenissen op werkbezoek geweest, maar in die verre uithoek van Drenthe nog nooit. De uitnodiging die er nu lag was dus te mooi om waar te zijn. Dit was mijn kans om er zomaar toch nog eens te komen én gecombineerd met de luistertocht zou het een mooi tripje worden.

Het programma

Mijn persreis werd uiteindelijk een wandelweekend van drie dagen met twee overnachtingen. In vogelvlucht zag het programma er als volgt uit: (samenvatting met juiste linken aan het einde van dit blog)

Op de eerste dag startten we met een privérondleiding (vanwege covid) in het museum De Proefkolonie in Frederiksoord met aansluitend een monumentenwandeling door het dorp en slapen in het logement waar al 2 eeuwen belangstellenden komen die de Koloniën van Weldadigheid te bezoeken.

Op dag twee een bezoek aan het Gevangenismuseum met aansluitend die geweldige audiotour door Veenhuizen. Slapen in een bewaarderswoning bij het Tweede Gesticht.

De derde dag gingen we naar Ommerschans. Dat is nog zo’n plek waar de Maatschappij van Weldadigheid een filiaal had, namelijk een strafkolonie. Daar wandelden we een route uit de wandelgids Weldadig Wandelen.

Dag 1. Frederiksoord

In het dorpje Frederiksoord werden we in het museum De Proefkolonie ontvangen door Ingrid Mascini, die mij uitgenodigd had voor deze persreis. Vol vuur vertelt ze over de ontwikkelingen rondom de Maatschappij van Weldadigheid en haar koloniën. Er wordt alles aan gedaan om het een plaats op de UNESCO Werelderfgoedlijst te laten krijgen. De bouw van het museum is een van die ontwikkelingen.

Het museum is niet groot. In de ruime hal zien we een balie en een beeld in wording van Generaal Johannes van den Bosch, de grote man achter Koloniën van Weldadigheid. Een kunstenaar is bezig om de man te vatten in een beeld.

Een leuk verhaal vind ik dat de nazaten van Johannes van den Bosch nog steeds betrokken zijn bij zijn nalatenschap. Volgens de statuten moet er ook een Van den Bosch zitting hebben in het Stichtingsbestuur. Deze nazaten lijken zoveel op hun voorouder, dat de kunstenaar hiermee geholpen is om het beeld de juiste gelaatstrekken te geven.

We bezoeken de eerste zaal van het museum, waar we ondergedompeld worden in een multimedia spektakel, waarin we vijf gezinnen volgen die geronseld worden door de Maatschappij van Weldadigheid en die uit pure armoede de lange weg naar Frederiksoord ondernemen om daar een nieuw bestaan op te bouwen als kolonist. Indrukwekkend!

Door het persoonlijk te maken komt het verhaal nog meer binnen. Verder in het museum leren we nog meer over hoe het er aan toeging in de koloniën.

Buitenmuseum

Nu we zo zijn bijgepraat willen we het ook graag zien. In Frederiksoord staan nog velen gebouwen die herinneren aan de tijd van de koloniën. De hele infrastructuur is op de tekentafel bedacht en heeft geleid tot rechte paden en een raster van hoofd- en zijwegen. Frederiksoord is als het ware een buitenmuseum. We gaan op pad.

Postkantoor

Onze eerste stop is bij het oude postkantoor waar nu een antiquariaat en buitenterras is. We worden ontvangen door Ester en Bob Veldman. Midden tussen het antiek vertelt Bob over alle ontwikkelingen die de Maatschappij van Weldadigheid ook nu nog in Frederiksoord doormaakt in het kader van de UNESCO Werelderfgoedlijst. Esther heeft een heerlijke lunch tot go voor ons gemaakt die we tijdens onze wandeling zullen opeten.

Het Huygens Huis is een geweldig adresje om koffie of thee te drinken en/of de lunch te gebruiken. Ze organiseren allerlei arrangementen. Kijk maar eens op hun website: Het Huygens Huis

Monumenten wandeling

Voor de monumenten route volgen we de gele bordjes. Het is een route van 11 km lang die, als je dat zou willen, op verschillende punten ingekort kan worden. Lees alles over deze wandeling en het verloop van deze dag in het blog: Wandelen in Frederiksoord: De monumenten route.

Logement Frederiksoord

Een mooie plek om de wandeling af te sluiten is Logement Frederiksoord. Hier verblijven al eeuwen alle bezoekers van de koloniën. Ook hier is het vanwege de corona-restricties wat anders dan anders. Het restaurant is dicht, maar wij genieten van ons wandelbiertje op de hotelkamer. Daar krijgen we ook de smakelijke 3-gangenmaaltijd geserveerd. We worden hier verwend.

Dag 2. Veenhuizen

Na een heerlijk ontbijt in Logement Frederiksoord vertrekken we naar het gevangenismuseum in Veenhuizen. Daar worden we ontvangen door de directeur van het museum (en ex-collega gevangenisdirecteur) Peter Sluiter en Mariëlle Kooij, curator. Leuk om te praten over alle ontwikkelingen die het gevangenismuseum heeft doorgemaakt. Ik weet nog vanuit mijn tijd als gevangenisdirecteur dat het gevangenismuseum bestond uit een leuke verzameling oude spullen uit het gevangeniswezen en dat het werd gerund door oud-bewakers.

Nu is het gevestigd in het tweede gesticht van de Koloniën van Weldadigheid en wordt in het museum het verhaal verteld van straf en boete door de eeuwen heen, waarbij de Maatschappij van Weldadigheid ook een plek heeft.

Tijdens onze (veel te snelle) rondgang door het museum zie ik een modern museum met interessante tentoonstellingen die de geschiedenis levend maken en soms ook personaliseren zodat je nog meer betrokken raakt. Je kunt er zelfs een ritje maken met de boevenbus. Het is een museum voor jong en oud, waar niemand onberoerd uitkomt.

Luisterwandeltocht het Pauperparadijs

Het restaurant in het museum verzorgt een lunchpakket voor ons. We krijgen een grote kaart mee, hangen de audioapparatuur om onze nek, pluggen de oortelefoontjes erin en gaan op weg. De route is 18 km lang en je bent er zonder pauzes toch al snel zo’n 5,5 uur mee bezig. Onderweg kom je schildjes tegen met een nummer die correspondeert met het nummer van een geluidsfragment. Zo wordt je meegenomen in het lot van de arme gezinnen, bedelaars, zwervers en wezen. Ook hoor en zie je hoe het gevangeniswezen zich hier ontwikkeld heeft.

De tocht kan ook met de fiets of met de auto gedaan worden. Wil je weten hoe onze luistertocht verliep en hoe het was in het gevangenismuseum? Lees in dit blog daar meer over: Luistertocht het Pauperparadijs; wandelen door twee eeuwen Veenhuizen.

Slapen in een bewaarderswoning

Eind van de middag komen we terug bij het gevangenismuseum. We zijn te laat om onze geluidsapparatuur nog in te leveren, maar daar hebben we afspraken over gemaakt en leveren die morgen in. We gaan namelijk niet weg, maar slapen vannacht in een bewaarderswoning op het terrein van het tweede gesticht.

Onze woning heet: Geestkracht. Ik ben echt overdonderd. Wat een mooi vakantiehuisje met alles erop en eraan! En dat op zo’n bijzondere locatie. Het is nu buiten te koud, maar ik kan me voorstellen dat je hier in de zomer in de tuin gaat zitten, met uitzicht op het gesticht, en dat een hele ervaring is.

Piepers en Paupers

We halen een maaltijd op bij Piepers en Paupers, dat een soort van om de hoek ligt (wel met de auto, na de wandeling van vandaag). Huisgemaakte friet, stoofvlees, een heerlijke salade en de exclusief voor hen gemaakte kroketten van producten van lokale boeren. Precies waar we zin in hadden.

Bij de ernaast gelegen kaaswinkel Kaaslust halen we een heerlijk stuk overjarige kaas en een fles wijn voor vanavond. Onze dag kan niet meer stuk.

Dag 3. Ommerschans

Na een heerlijke nachtrust maken we ons op voor de laatste dag in de Koloniën van Weldadigheid. De ontbijtmand die we in de keuken van onze bewaarderswoning vonden is zo overdadig dat we een uitgebreid ontbijt nuttigen en ook onze rugzak vullen met een lunch.

Vandaag gaan we ter afsluiting wandelen in Ommerschans. Op een oude verdedigingsschans uit de 17de eeuw bouwde men hier in 1819 de eerste strafkolonie van de Maatschappij van Weldadigheid. We gaan kijken wat er nog terug te zien valt van die tijd.

Weldadig Wandelen

We hebben speciaal een wandeling uitgezocht uit de gids Weldadig Wandelen, waarin 8 wandelingen zijn opgenomen door Koloniën van Weldadigheid. We vonden in Ommerschans een kleine begraafplaats met grafzerken van gestichtsambtenaren, koloniehoeven en we zagen sporen van de schans. De wandeling was vooral bijzonder door het natuurschoon en de prachtige lus die we maakten door het Reestdal. Lees alles over de wandeling in het blog: Weldadig Wandelen in Ommerschans.

Dan zit ons lange weekend erop. We hebben genoten.

Recept voor een prachtig wandelweekend Pauperparadijs

Wil jij dit nu ook, dan help ik met een overzichtje van ons weekend met bijbehorende linken naar websites.

Dag 1:

• Bezoek museum de Proefkolonie. Meer info.
• Lunch bij het Huygens Huis. Kijk hier voor arrangementen.
• Wandelroute: Monumenten wandeling Frederiksoord (gele paaltjes, folder bij museum of Huygens Huis)
• Dineren en slapen bij Logement Frederiksoord. Boek hier.

Dag 2:

• Bezoek gevangenismuseum Veenhuizen. Meer info.
• Lunch via restaurant Gevangenismuseum (te bestellen bij de Luistertocht)
• Luistertocht Pauperparadijs. Boek hier.
• Maaltijd afhalen bij: Piepers en Paupers . Meer info.
• Slapen: Bewaarderswoning bij Gevangenismuseum. Meer info en boeken.

Dag 3:

• Wandelen in Ommerschans. Wandelroute uit de gids Weldadig Wandelen.

Kan het beter?

Zou ons dagprogramma nog verbeterd kunnen worden? Als je een extra dag de tijd hebt zou ik voorstellen om op dag 2 het gevangenismuseum uitgebreid te bezoeken (het is het waard) en een korte wandeling te maken via een paaltjesroute (overzichtkaartje met 5 routes bij de tourist Info Veenhuizen of bij Bitter en Zoet).

Ik zou dan de hele derde dag uittrekken voor de luistertocht Het Pauperparadijs. Dat maakt het allemaal net iets relaxter. Dan kun je meteen twee dagen verblijven in de leuke bewaarderswoning.