Dit artikel is bijgewerkt in september 2023
Van Porto naar Santiago de Compostela
Wil je het echte Camino gevoel ervaren, maar heb je niet de tijd om maanden onderweg te zijn, overweeg dan eens om de Portugese route te lopen. In twee weken loop je gemakkelijk van Porto naar Santiago de Compostela. Een mooie en goed aangegeven route en ook nog eens een stuk rustiger dan de Camino Frances.
Camino Portugués Costal
Eind november/begin december 2016 liep ik de Camino Portugués Costal. Ik had me redelijk goed voorbereid en vond tips op allerlei sites en las van alles in de Facebookgroepen. Samen met mijn eigen ervaringen heeft dat geleid tot dit overzicht van praktische weetjes, tips en trucs en wetenswaardigheden. Ik kan natuurlijk nooit volledig zijn maar het geeft je een indruk van wat je verwachten kunt. De prijzen die ik noem, zijn prijzen uit 2019. Toen liep ik nogmaals een deel van de kustroute en de Camino Portugese Central.
Wil je weten hoe ik de reis beleefd heb; lees dan mijn blogreeks. Ik hield per dag een dagboek bij. Onderaan deze pagina vind je een overzicht.
De route en etappes van de Camino Portugués
De Camino Portugués loopt van Lissabon naar Santiago de Compostela. Een route van 614 kilometer. Ik begon mijn wandeling in Porto. Vanuit die plaats heb je twee keuzes: de Camino Central (241 km) en de Camino Costal (265 km). Ik koos voor de route langs de kust.
Ik liep de kustroute in 11 dagen maar dat zegt niet veel. Ik raad je echt aan om je eigen ritme te zoeken en geen druk op het wandelen te zetten. Het fijne van een Camino lopen is dat je overal langs de route kunt overnachten. Je hoeft niets vooraf te bespreken, dus je kunt per dag een plan maken en die zelfs nog wijzigen onderweg.
De Camino heeft dan ook niet echt etappes. Je kunt je eigen indeling maken. De app gronze.com verdeelt de Camino Portugués Central vanaf Porto in 10 etappes en via de kust in 13 etappes.
Het fijne van de Camino Portugués is dat de route ook geschikt is voor ongetrainde wandelaars. De route is vrij vlak (er zitten maar een paar klimmetjes in), het terrein is niet moeilijk en je kunt de lengte van je wandelingen heel goed kort houden omdat er voldoende mogelijkheden zijn om te overnachten.
Voorbereiding
Je bent goed bezig met je voorbereiding door dit artikel te lezen. Ik heb ook een blog geschreven over hoe ik me heb voorbereid. Ook handig om die even in te zien. Verder moet je niet vergeten om:
♦ Je schoenen goed in te lopen.
♦ Je spullen vooraf uit te testen. Maak eens een lange wandeling met een volle rugzak en test of je regenkleding echt wel waterdicht is.
♦ Kijk goed naar wat je mee wilt nemen. Als je rugzak meer als 10 kg weegt is het zaak om daar nog eens goed naar te kijken. Kijk bijvoorbeeld eens naar mijn paklijst.
♦ Vergeet niet om een reisverzekering af te sluiten.
Een mooie voorbereiding is om lid te worden van een van de Facebookgroepen die de Camino de Santiago de Compostela als onderwerp hebben. Voorbeelden zijn: Camino de Santiago -NGSJ of Camino de Santiago Nederland. Leuk om de belevenissen van anderen te lezen maar ook heel handig om je vragen te stellen. Daar wordt ook hele actuele informatie gedeeld over de routes.
Vliegen
Een ticket naar Porto hoeft niet duur te zijn. Ik vloog met Transavia en betaalde 127 euro voor een retourtje incl. alle toeslagen. Het had nog goedkoper gekund op andere data.
Het nadeel van een retour Porto is dat je van Santiago terug moet met de bus. Een leuke rit, maar het kost je een extra dag en € 33,– voor het ticket. De bus vertrekt elke dag om 12.00 uur vanaf het busstation in Santiago. Vol = Vol. Daarom is het raadzaam om in het drukke seizoen je kaartje vooraf te bestellen. Dat kan via het internet bijvoorbeeld bij Busbud.com. De maatschappij heet Alsa. De bus stopt zowel bij het vliegveld als in het centrum van Porto. Een andere mogelijkheid is om vanuit Santiago de bus naar Vigo te nemen met MonBus ( €8,-). Vandaar verder met busmaatschappij Autna naar Oporto Vliegveld (€12,-) of naar het centrum van Porto (€12,-). Kies je voor het vliegveld en moet je daar overnachten, dan is het AirPorto hostel aan te raden. Het ligt op 10 minuten lopen van het vliegveld. Ben je niet op een budgetreis, dan zijn er vele (betaalbare) hotels rond het vliegveld.
Vanuit Santiago kun je ook terug vliegen. Vaak is dat met een overstap. Let dan goed op hoe lang je onderweg bent, dat valt vaak erg tegen. Vueling heeft rechtstreekse vluchten naar Amsterdam Schiphol. Dat begint eind maart en loopt tot augustus. Vueling vliegt rechtstreeks op de maandag en donderdag.
Met de bus of trein naar Porto
Wil je niet vliegen en ga je liever met de trein dan kun je je reis uitstippelen en boeken via NSinternational.com. Hou er rekening mee dat je dan ongeveer 24 uur onderweg bent en het beste de slaaptrein kunt boeken. Je kunt ook met de bus, die rijdt ook de hele nacht door. Kijk eens bij checkmybus.nl voor opties. Ook Flixbus verzorgt busreizen naar Porto en Santiago de Compostela.
Van het vliegveld naar de stad Porto
Om van het vliegveld naar de stad te komen kun je de metro nemen. Ik ging naar het station Sao Bento in het centrum van Porto, dat ligt vlak naast de kathedraal. Vanaf de aankomsthal volgde ik de bordjes naar de metro. Ik werd geholpen door een personeelslid die standaard naast de ticketmachine staat om je te helpen een kaartje te kopen. Dit, op een OV pas lijkend kartonnen kaartje, kostte mij € 2,70 voor een enkele reis. Dit is inclusief 50 cent voor het kaartje dat opnieuw oplaadbaar is. Naast de ticketautomaat staat een paal waaraan het kaartje geactiveerd moet worden. Er rijdt maar 1 metro vanuit het vliegveld, dus dat kan niet mis; Richting Estadio do Dragao. Ik moet 1 x overstappen op station Trinidade. Anders dan in Nederland moet je daar weer opnieuw je kaartje activeren. Daar de gele lijn nemen richting Santa Ovidio. Uitstappen bij Sao Bento, middenin het historische centrum van Porto.
Porto
Porto is een heerlijke stad om wat tijd in door te brengen. Het is ook helemaal niet duur. Via Booking.com vind je gemakkelijk een betaalbare slaapplaats midden in het centrum. Ik sliep in Hostel One Rebeira en dat is me goed bevallen. Ik hoorde dat ze nu strikt een leeftijdsgrens tot 39 jaar aanhouden. Ben je ouder dan is Hostel Lost Inn een goed alternatief. Een bezoek aan de kathedraal van Porto mag je niet overslaan. Het is immers je startplek. Ik kocht er mijn pelgrimspaspoort (€1,50). Heb je die al in Nederland gekocht dan kun je bij de kathedraal je eerste stempels halen.
Pelgrimspaspoort
Het pelgrimspaspoort, of Credencial del Peregrino zoals de officiële naam luidt, is een soort stempelkaart waarop je onderweg stempels verzamelt van bijvoorbeeld herbergen, toeristenbureaus of restaurants. Je kunt hiermee in Santiago aantonen dat je in ieder geval de laatste 100 km wandelend hebt afgelegd. Je doet dat door minimaal 2 stempels per dag te verzamen. Je kunt hiermee een ‘Compostela’, een officieel bewijs ophalen.
Je hebt de Credencial nodig om in een albergue, een pelgrimsherberg te mogen overnachten. Ik haalde de mijne in de Kathedraal van Porto, maar je kunt hem ook alvast bestellen via Camino Comfort of Het Nederlands Genootschap van Sint Jacob.
Wandelgids Camino Portugués
Een onontbeerlijk item is een routeboekje. Ik gebruikte de Engelstalige gids van John Brierley, A Pelgrim’s guide to the Camino Portugués. Ik kocht de uitgebreide versie, maar ik zou genoeg gehad hebben aan de veel dunnere gids met alleen de kaarten en de lijstjes met albergues. Ik moet bekennen dat ik mijn halve gids heb weggegooid. Te zwaar en volstrekt onnodig.
Inmiddels hebben meerdere gidsen de Costal route opgenomen. Ik nam voor mijn tweede reis de Engelse gids van Village to Village Camino Guides Camino Portugués en de Nederlandstalige Rother gids Caminho Portugues mee om ze te testen. De uitkomst daarvan vind je in het blog: Dit is de beste gids en route map voor de Camino Portugués. In dat blog worden ook andere gidsen besproken
Routeaanduiding
De route wordt op vele wijzen aangeduid, je herkent het vanzelf. Bijvoorbeeld de gele pijlen die overal opgeschilderd zijn, bordjes met een gele Jakobsschelp op een blauwe achtergrond in allerlei vormen en zelfs grote verkeersborden. Op de centrale route staan paaltjes met een schelp waarop, tot op drie cijfers achter de komma nauwkeurig, de exacte afstand tot de kathedraal in Santiago staat.
De route is over het algemeen goed te volgen aan de hand van de bewegwijzering. Op plekken waar het onduidelijk was redde de wandelgids me. Echte problemen met de route had ik in Vigo en in Santiago, daar is geen pijl te vinden. Gewoon de weg vragen helpt dan goed.
Handige apps en GPX Camino Portugués
Ik had voor de zekerheid de app Here we go gedownload. Dit is een navigatieapp die offline werkt. Vooraf had ik de kaarten van Portugal en Spanje gedownload. Ik heb de app niet hoeven gebruiken.
Een echte handige app is Gronze.com. Deze app geeft gedetailleerde informatie over de centrale route en de overnachtingsmogelijkheden langs die route. Via de app kun je ook gemakkelijk een slaapplek reserveren via Booking.com. Inmiddels is de kustroute van Porto naar Santiago de Compostela ook opgenomen. In de testfase zit Gronze Maps. Met die applicatie kun je via je telefoon zien waar je bent op de route. Gronze Maps is onderdeel van Gronze.com. Je kunt de toepassing vinden in het menu van de Gronze.com App.
Wil je GPX files inladen in je eigen app of GPS apparaat, dan kun je die vinden op de website van het Nederlands Genootschap van Sint Jacop.
Ik ben ontzettende fan van de app Mapy.cz. Die heeft alle grote routes in Europa al standaard opgenomen. Ook de Camino Portugués, zowel de centrale als de kustroute staan er in.
Overnachten
Onderweg zijn voldoende overnachtingsmogelijkheden, ook in de winter. Je kunt kiezen uit hotels, hostals en albergues. Deze laatste zijn speciale pelgrimsherbergen waar je voor een klein bedrag (vaak tussen de 5 en 10 euro) op stapelbedden in slaapzalen kunt overnachten. Er is vaak een keuken en een zitgedeelte waar je gebruik van kunt maken. Je kunt er douchen en in sommige albergues is er de mogelijkheid om gebruik te maken van een wasmachine en droger. De albergues worden vaak gerund door vrijwilligers. Nieuw is dat er in een aantal steden albergues municipal zijn gekomen. Vaak een samenwerking tussen de gemeente en de kerk. Dit zijn prachtige nieuwe voorzieningen met alles erop en eraan. Ik sliep bijvoorbeeld in Vila do Conde in de prachtig nieuwe albergue Santa Clara. Houd er rekening mee dat het in de albergues koud kan zijn in de winter. Over het algemeen is er geen verwarming.
Wil je meer privacy en luxe dan zijn er voldoende hotels en hotels langs de route. Je vindt ze in je wandelgids, via booking.com of via de app gronze.com.
Schoenen
Welke schoenen je het beste kunt meenemen is natuurlijk heel persoonsafhankelijk, maar ik kan stellen dat goede lichte wandelschoenen (A of AB) voldoen. Zorg wel dat je ze voldoende ingelopen hebt. Ga niet op stap met te zware bergschoenen, dat is nergens voor nodig.
Het is prettig om ’s avonds je wandelschoenen te verruilen voor iets anders, sandalen of lichte sneakers bijvoorbeeld.
Ben je onzeker over het aanschaffen van de juiste wandelschoenen, heb je ‘moeilijke’ voeten of anderszins klachten, laat je dan adviseren door Gert van den Berg van WandelschoenenOpMaat.nl. Ik heb daar super goede ervaringen mee. Zeker als je probleemvoeten hebt of problemen verwacht is het meer dan de moeite waard om je goed te laten adviseren. Pijnlijke voeten, of zere gewrichten verknallen je loopplezier. Meer weten over het juiste advies voor camino wandelschoenen, kijk dan in dit filmpje hoe Sander Janson van Camp to Go zijn camino wandelschoenen uitzoekt.
Rugzak
Ik had voldoende aan een 40 liter rugzak, ondanks dat ik in de winter liep en warme kleding en een dikke slaapzak mee droeg. Hoe groter je rugzak is, hoe meer je geneigd bent om meer mee te nemen. Waak daarvoor. Kijk ook uit met het gewicht van je rugzak. Sommige rugzakken wegen zelf al bijna 2 kilo.
Oefen met je rugzak thuis. Maak ook eens een lange wandeling met gewicht in je rugzak, dan kun je voelen waar het schuurt en knelt. Als dat thuis een beetje is, kun je de donder op zeggen dat het op de Camino een heleboel gaat zijn. Het draagcomfort van je rugzak is super belangrijk.
De eerste keer ging ik met een hele goedkope rugzak op pad. De tweede keer koos ik voor de Osprey Eja 48. Die laatste is een aanrader! Een geweldige lichtgewicht rugzak en zoveel prettiger in gebruik dan de goedkope Quechua rugzak. Voor deze route is trouwens de Osprey Eja 38 groot genoeg.
Wat in je rugzak?
Wat je wel en niet meetilt in je rugzak hangt af van hoe de reis gaat maken. Ga je op een georganiseerde trip en overnacht je in hotels en laat je je bagage vervoeren, dan heb je onderweg niet veel meer nodig als een dagrugzak met regenkleding, water, wat calorierijk noodvoedsel en een portemonnee. Ga je van albergue naar albergue dan zal je echt moeten nadenken over wat je wel en niet mee neemt.
Ga zo licht mogelijk! Op het internet zijn heel veel paklijsten te vinden. Dit was mijn paklijst voor een camino in de winter.
Een mooie site is: Camino Comfort. Daar vind je meerdere voorbeelden van paklijsten, en kan je er spulletjes kopen die je goed kunt gebruiken onderweg.
Bagagevervoer op de Portugese Camino
Het is goed mogelijk om je bagage te laten vervoeren van plek naar plek. De organisatie die dat verzorgt heet Tuitrans. Telefoonnummer: +34-638555253 (van Porto tot Santiago)
Nadeel is dat je van tevoren al je accommodaties geboekt moet hebben en dus op schema moet lopen. Vind je dat geen probleem, overweeg dan om een georganiseerde reis te boeken. Dan weet je zeker dat er overal plek is en dat het met je bagage goed geregeld wordt. Eigen-Wijze reizen verzorgt bijvoorbeeld een mooie wandelreis van Porto naar Santiago de Compostela.
Wel of geen slaapzak?
Dat is een vraag die me vaak wordt gesteld. Ik wandelde in de winter en was heel blij met mijn dikke donzen slaapzak in de koude albergues. Mijn slaapzak, de Lowland Outdoor ranger lite, weegt maar 1100 gram dus dat is goed te doen.
In de zomer kun je overwegen om je (dunne) slaapzak thuis te laten, een lakenzak is dan genoeg. Mocht het wel wat frisser zijn; in bijna elke albergue zijn extra dekens beschikbaar, hoewel die tijdens de coronapandemie overal weggehaald werden. Hou er rekening mee dat je over het algemeen op een plastic matras slaapt en een plastic kussen krijgt. Het is handig om iets bij je te hebben dat je kunt gebruiken als kussensloop.
In de hostels heb je luxe van een opgemaakt bed en handdoeken. Dat scheelt in je rugzak.
Wel of geen wandelstokken?
Dat is natuurlijk heel persoonlijk. Ik zou het wel doen. Hoewel het klimmen en dalen en moeilijke ondergrond erg meevalt op deze route, vind ik het fijn om met stokken te lopen. Het ontlast je knieën en je houding blijft rechter, ook met een zware rugzak. Als je nog wandelstokken moet aanschaffen koop dan lichtgewicht stokken die je in kunt korten. Vergeet niet de rubberen doppen onder je stokken. Een reservesetje is handig, ze zijn onderweg moeilijk te krijgen.
Meer weten over wandelen met wandelstokken? Lees dan: 6 weetjes over het lopen met wandelstokken. Moet je ze nog kopen, dan is dit artikel handig voor jou.
Water en eten
Langs de route vind je verschillende eet- en drinkgelegenheden. Maar gok er niet op. Het kan soms zomaar tegenzitten. Zorg daarom dat je altijd voldoende drinken bij je hebt. Ik ben fan van de waterzak. Dat maakt het gemakkelijk om zo af en toe een slokje te nemen, zonder je in allerlei bochten te moeten wringen om je drinkfles uit je rugzak te halen. Een waterzak houdt ook je rugzak stabiel. een waterfles in een van beide zijvakken geeft disbalans. De drinksystemen van Osprey zijn prettig in gebruik. Nog nooit lekkage gehad. Neem géén camelbag met schroefdop!
In je rugzak mag ook het calorierijke tussendoortje niet ontbreken. Dat kun je soms zomaar nodig hebben.
Waterdicht inpakken
Een van de vervelendste dingen die je kan overkomen op een trektocht is dat je bagage nat wordt. Een hoes om je rugzak blijkt vaak niet afdoende. Ik pak de dingen die écht niet nat mogen worden in een zip lock bag. Kleding gaat in een vacuümzak. Daarmee bespaar ik ruimte in mijn rugzak en het is ook nog eens waterdicht. Een goede tip is om aan de binnenkant van je rugzak eerst een vuilniszak met aantrekkoortje te plaatsen en daar je spullen in te verpakken. Koortje aantrekken, rugzak dicht en klaar. Kun je nooit overvallen worden door een regenbui.
Pas wel op met knisperende plastic zakken. Je mede pelgrims kunnen daar ontzettende last van hebben, vooral als je en vroege vertrekker bent. Daarom gebruik ik ook oprolbare drysacks.
Drukte onderweg
De Camino Portugués is veel minder druk dan de Camino Frances, toch kan het in de periode van mei tot september al aardig bedrijvig worden. Dat merk je niet zozeer onderweg, maar meer in de albergues waar je andere pelgrims zult ontmoeten. Ik liep in november en in december. Toen was het echt stil op de route. Een aantal nachten was ik zelfs de enige gast in de albergue.
Wanneer Camino Portugués lopen?
Wanneer je de Camino Portugués het beste kunt lopen is erg persoonsafhankelijk. Ga je voor de rust en ben je het liefste alleen, ga dan voor de wintermaanden. Het kan dan wel slecht weer zijn en erg waaien, wat vooral vervelend is langs de kustroute. Een aantal accommodaties zijn dan dicht, maar er is nog voldoende open om je geen zorgen te hoeven maken over een slaapplek. Het is zelfs een groot voordeel dat er altijd plek is, als een accommodatie open is.
Het voorjaar en het najaar zijn de mooiste maanden. In de zomer kan het erg heet zijn.
Kiezen voor de kustroute of de centrale weg?
Dit is zo ongeveer de meest gestelde vraag en ik heb er geen afdoende antwoord op. Het hangt helemaal af van wat je leuk vind. Ik hou bijvoorbeeld erg van langs de zee lopen en vind het heerlijk om kilometers langs over houten vlonders over het strand te gaan. Van anderen hoorde ik dat ze dat bloedsaai vonden.
De centrale route is historischer, je komt door leuke stadjes en er valt meer cultuur te snuiven. Ik vond ze allebei prachtig.
WIFI
De WIFI voorziening onderweg was boven alle verwachting. In elke albergue, elk pension of hotel is gratis WIFI. Niet overal even snel, maar toch. Wat mij helemaal verbaasde was dat ook in nagenoeg elk restaurant, koffietentje of bar gratis WIFI aanwezig was. Het wachtwoord moet je meestal aan de bar vragen, maar dat krijg je zonder problemen.
Tijdsverschil
Toch ook maar even wijzen op het tijdsverschil. In Portugal is het 1 uur vroeger dan in Nederland. Er is geen tijdsverschil tussen Nederland en Spanje. Dus op het moment dat je de grens tussen Spanje en Portugal oversteekt moet je horloge weer een uur verder. Reis je met de bus terug naar Porto, vergeet dan niet je horloge weer terug te zetten.
Georganiseerde reis
Er zijn een aantal mensen die groepsreizen naar Santiago de Compostela organiseren. Iedereen heeft natuurlijk zijn eigen overwegingen, maar ik zou hier nooit voor kiezen. Een pelgrimsreis is wat mij betreft bij uitstek iets wat je alleen onderneemt, waardoor je volledig openstaat voor alle indrukken die je opdoet en mensen die je onderweg ontmoet. Eigen keuzes maken, op jezelf aangewezen zijn, zelf verantwoordelijk zijn en vertrouwen hebben, zijn kernwoorden die passen bij een pelgrimsreis. Vind je het toch spannend om alles zelf te regelen, kies dan voor een individuele reis bij bijvoorbeeld Eigen-Wijze Reizen. Die verzorgt een mooie wandelreis van Porto naar Santiago de Compostela.
Start wandelroute
Porto
Ik ga ervan uit, dat als je in Porto begint, je start vanuit de Kathedraal. Sommige pelgrims starten vanaf het vliegveld. Dan sluit je aan op de centrale route. Het eerste stuk gaat dan over industrieterreinen.
Ik had de nacht doorgebracht in het centrum van Porto (mooie stad!) en ging eerst naar de Kathedraal om mijn pelgrimspaspoort op te halen. Het was mij afgeraden om door de stad te lopen, daarom nam ik bij het station Sao Bento bus lijn 500. En prachtige route langs de rivier bracht mij naar het station Matosinhos Mercado. Als je daar uitstapt zie je een brug liggen. Als je die brug overgaat, zit je op de route. Je kunt ook naar Matosinhos Mercado met de metro.
De tweede keer wandelde ik wel door de stad. Dat is toch veel leuker en heel goed te doen. De route is eigenlijk simpel; je loopt naar de rivier de Douro en gaat dan noordwaards. Gele pijlen zijn er niet in overvloed, maar als je de rivier aan je linkerhand houdt loop je goed. Nadat je bij station Matosinhos Mercado de brug bent overgegaan en bij Matosinhos de boulevard opzoekt, zal je de eerste gele pijlen weer vinden.
Tips onderweg
♦ Als je er voor kiest om bij de Kathedraal te beginnen en je vindt lopen tot Vila do Conde wat te lang voor de eerste dag (34 km) kun je ook overnachten in Vila Chä. Daar is een Albergue die niet in de pelgrimsguide van Brierley staat.
♦ Ik sliep in Vila do Conde in de albergue Santa Clara, een spiksplinternieuwe Albergue die ook nog niet in de gids van Brierley staat. Bij de Albergue kun je een lijst krijgen van andere albergues langs de route van dezelfde overkoepelende organisatie. Deze zijn allemaal open in de winter.
♦ Als je in Marinhas in de Albergue wilt overnachten moet je je melden bij het Rode Kruis gebouw. Daar betaal je en krijg je de sleutel als je de eerste bent. De voordeur zit aan de achterkant van het gebouw en de douches vind je buitenom beneden.
♦ In Caminha kun je de code van deur van de Albergue ophalen bij het restaurant op de hoek.
♦ Vigo is een grote, drukke stad. Ik vond het er niet leuk. Een alternatief is om vanuit A Ramallosa een (mooiere) korte route te doen naar Freixio (15,5 km) en de dag erna naar Redondela (23 km) te lopen en zo Vigo over te slaan.
Santiago de Compostela
Als je tenslotte in Santiago de Compostela aankomt is het, vanaf de camion Portugués echt even zoeken om bij de Kathedraal uit te komen. Je ziet hem niet liggen en gek genoeg zijn er vanaf die kant in Santiago amper gele pijlen.
Het is handig om meteen door te lopen naar de Officina de Perigrinos, waar je op vertoon van je pelgrimspaspoort een mooi geschreven bewijs kunt krijgen: de Compostela.
Elke dag is er om 12.00 uur en 19.30 uur een pelgrimsmis in de Kathedraal van Santiago. Als welkom begint de mis met het voorlezen van de pelgrims die Santiago hebben bereikt en die in de afgelopen 24 uur aanspraak hebben gemaakt op de Compostela. Naast hun namen worden ook hun nationaliteit en het beginpunt van waar ieder zijn/haar tocht is begonnen, opgenoemd.
De mis met het grote wierookvat, de Botafumeiro, was in 2016 op de vrijdagavond. Het is elk jaar afwachten of er voldoende financiën zijn om het vat elke vrijdag te laten zwaaien.
Mijn Camino Portugues
Ik liep mijn Camino Portugués eind november. Ik wilde de drukte vermijden maar door omstandigheden lukte het me pas erg laat in het jaar te gaan. Vooraf had ik me gerealiseerd dat verschillende Albergues dan misschien wel dicht zouden zijn. Dat vond ik niet zo’n probleem; ik zou altijd kunnen uitwijken naar hostels of hotels. Ik maakte me meer zorgen over het weer. Eind november, begin december zijn er korte donkere dagen met over het algemeen veel regen en een temperatuur van 5 tot 15 graden. Dat kon wel eens koud en nat worden.
Ik heb uitzonderlijk veel geluk gehad met het weer. Elke dag scheen de zon en ik kon overdag in een T-shirt wandelen. Geen spatje regen in 14 dagen.
Het werd een wandeltocht waarbij ik veel alleen was. Slechts enkele dagen had ik een wandelmaatje. De albergues waren uitgestorven. Meestal had ik de hele slaapzaal voor mijzelf. Daar stond wel tegenover dat de ontmoetingen met andere pelgrims ook meteen veel intensiever waren.
Vooraf had ik al bedacht dat ik zo vaak als mogelijk een blog zou posten over mijn wandeldag. Door de rustige avonden had ik uitgebreid tijd om verslag te doen. Dat maakte dat ik op een andere manier een hele bijzondere reis kreeg. Via Facebook en de Wandelvrouw site ‘liepen’ een heleboel lezers met mij mee. Interactief wandelen. Het was geweldig en hartverwarmend.
Ik schreef elke etappe een blog:
Θ Van Enkhuizen naar Porto, Hier begint mijn Camino Portugues
Θ Van Matosinhos naar Vila do Conde, De eerste wandeldag vanuit Porto
Θ Van Vila do Conde naar Marinha, Camino de la Costa; ik geniet
Θ Van Marinhas naar Viana do Castelo, Easy going on the camino
Θ Van Viana do Castelo naar Caminha, laatste etappe in Portugal op de Camino
Θ Van Caminha naar Mougás, 6 dagen onderweg en nu al bedwantsen
Θ Van Mougás naar A Ramallosa, Het wordt steeds vermakelijker op de Camino Portugués
Θ Van A Ramallosa naar Vigo, gewoon een dag van een pelgrim
Θ Van Vigo naar Arcade, Dag 9 was heimweedag
Θ Van Arcade naar San Amaro, Een topdag eindigt met een houtvuur
Θ Van San Amaro naar Padrón, Het is altijd verder dan je denkt
Θ Van Padrón naar Santiago de Compostela, Santiago de Compostela bereikt
Andere blogs die je ook interessant zou kunnen vinden:
- Voorbereiden op de Camino Portugués
- Mijn paklijst voor de Camino Portugués in november
- Zoek je een goedkope lichtgewicht rugzak voor een trekking?
- Dit is de beste gids en routemap voor de Camino Portugués
- De 10 meest gestelde vragen over de Camino Portugués
- Een pelgrimstocht over de Camino de Santiago ondernemen? Al je vragen beantwoord
- Pelgrimstocht Camino de Santiago – achtergronden, cijfers en andere wetenswaardigheden
Mooie samenvatting Bregje! Bedankt voor het opnemen van Camino Comfort :-).
Ons service punt in Oss ligt niet bij iedereen om de hoek maar elke dag krijgen we wel telefoontjes met interessante vragen waar we pelgrims gratis bij helpen. Zo leuk! Van de week iemand die met de Ebike wil gaan vanaf SJPDP en gisteren een dame die we op weg hebben geholpen naar een wat minder bekende Camino, de Camino de Invierno! Zo gaaf al die diversiteit!
Bedankt voor het delen van al je ervaringen!
Warme groet,
Luisa
Graag gedaan. Een leuke website die ook nog eens hulp biedt aan pelgrims, mag genoemd worden.
Bregtje fijn ik ben blij met je blogs! Fijn om te lezen. Wij gaan begin mei de Camino Português lopen onze 3de na de Francés en del North tot Oviedo. Bedankt voor je tips
Dank voor je berichtje. Fijne reis. Bom caminho.
Dank je voor zoveel waardevolle informatie. Dat kan ik niet ineens tot me nemen, dus de komende dagen alles eens goed bekijken. Inclusief je blogs en diverse links. Hartstikke.fijn! Groet Dini
Graag gedaan, Dini. Hoop dat je de info goed kunt gebruiken. Bom Caminho.
Nadat ik verleden jaar de Camino vanuit St. Jean gelopen heb start ik 18 mei in Porto. Heel leuk om jouw tocht en ervaring te lezen.
Altijd fijn om nog wat mensen met ervaring g te horen.
Voor een ieder die gaat lopen,
Bon Camino
Vorig jaar de Camino Frances gelopen en met veel plezier. Maar na het lezen van deze blog ga ik serieus nadenken om deze Camino in 2018 te gaan doen. Dankzij jouw enthousiasme en prettige leesstijl. Je wordt bedankt! :)
ps, mooie website en zeer volledig en helder geschreven.
Marcel
Dank je wel en graag gedaan. Veel wandelplezier op de Camino Portugués, of welke route je ook kiest.
hallo bregtje ,
ik ben net terug van camino frances ( gestart in Léon ) 322 km , door pech , of slechte schoenen ??? reeds vanaf dag 2 problemen met m.ijn voeten , sandalen gekocht en de rugzak met bagagetransport mee gegeven . Het was zo verrijkend dat ik reeds de volgende plan , camino portugues , vertrek mei 2018 . Weet u of je op de camino portugues ook gebruik kan maken van een bagage transport zoals gekend op .de camino frances,, in de albergues hingen er adress , zou graan vanuit porto tot santiago hier ook gebruik van maken
mvg
viviane
Hoi Viviane, heerlijk dat je voor een 2e keer richting Santiago gaat. Bagagevervoer op de route vanaf Porto, ik heb het niet gezien. Maar ik heb er ook niet op gelet. De begeleide reizen hebben natuurlijk wel bagagevervoer. Houd er rekening mee dat de route vanaf Porto minder uitgesleten en geregeld is. Wellicht dat andere lezers weten of er bagagevervoer is. Je vindt vast wel een oplossing. Heel veel plezier. Gr. Bregje
Goede informatie Bregje. Leuk om te lezen. Memórias feliçes !Mijn vrouw en ik liepen de Caminho Português 2 keer..een keer vanaf Lissabon, via Barcelos en Ponte de Lima ,de tweede keer o caminho Português pela Costa, de zelfde die jij gelopen hebt inclusief de overtocht met visser Mario over de Lima rivier naar A Guarda.
Wij zijn echte Portugal liefhebbers.
Een derde camino die een aanrader is als je weinig tijd hebt is de camino Inglès vanuit Ferrol naar Santiago vanuit het noorden van Galicia. Wij liepen er een week over op ons gemaak .erg mooi ook.
Então. Muito sorte e forte abraço. Veel succes en met vriendelijke groeten
Dank voor je felicitaties. Wordt gewaardeerd. Ben ook blij met je tip over de Camino Inglés. Die ga ik onthouden.
Geweldig om deze blog te lezen. Ik wil dit stuk van de camino zo graag zelf lopen. Er staat in deze blog zo veel informatie en goeie tips!
Het gaat nu steeds meer kriebelen…
Super! Gewoon doen!
Hoi, ik heb geprobeerd om in tegengestelde richting te lopen. Dat viel erg tegen. Je moet continu omkijken en zoeken naar gele pijlen. Ik raakte voortdurend de weg kwijt. Bovendien maak je geen Peregrino vrienden omdat zij allemaal de andere kant uitgaan. Tenzij je heel graag alleen wil zijn.
Ik ben ook iemand tegengekomen die in tegengestelde richting liep, maar die had hem eerst goed gelopen. Misschien dat dat scheelt. :-) De goede richting lijkt mij toch handiger.
praktische info over de portuge
hoi ik heb dit jaar de frances gelopen vanuit St Jean de pied de port en nu wil ik volgend jaar de Portugese route lopen.
het is leuk om hier het een en ander hierover te lezen
ik zet je bij mijn favorieten en als mijn plannen definitief worden heb ik veel aan jouw blog
deze keer wil ik hem alleen lopen en niet met een vriendin ook al was het heel gezellig met z’n tweeën
groet Silvia Pilzecker
Wat leuk! Ik wens je alvast veel plezier met de voorbereiding.
Met plezier bekeken en gelezen natuurlijk, ga zeker ook heb blog lezen.
Ik heb de camino portugues inmiddels 4 keer gelopen waarvan deels langs de kust en drie
Keer mer een kleinzoon.
Jouw opmerking da r er in Santiago weinig routeaanduidingen zijn bevreemd me.
Je struikelt er als het ware over.
Vr.gr.peter
Hoi Peter, jij kwam waarschijnlijk van de andere kant, de Camino Frances. Vanaf daar is het absoluut beter aangegeven.
Mooi verhaal met veel informatie
Toch nog een vraag
Ik vertrek op 21 mei 2019 en loop van porto naar santiago de compostela
Ik ga de kust route lopen zijn er genoeg overnachtings plaatsen
Hoe ver liggen ze ongeveer verwijderd van elkaar in km.
En is de route goed aangegeven
Ik heb de route (centraal) als eens gelopen maar de afstanden waren minmaal 20km voor een overnachting.
De eerste overnachting is al geboekt bij
Airoport hostal 16€ pp met 6 personen op zaal
Ik hoop graag iets van u te horen
Mag ook per email
Ik zoek ook nog een wandel maatje
Dus als er nog wandelaars zijn??
Mail me maar
Ik vertrek op 21 mei van af porto vliegveld
Bon camino
Rob
Rob,
Een paar adviezen/antwoorden kun je vinden op onze website, Portugal, Camino Portugues.
www. oranginas.nl
Veel wandelplezier,
hans
Beste Rob,
Dat zijn best veel vragen ineens. Als je mijn blogs goed leest krijg je op de meeste ervan een antwoord. Over je vraag over de overnachtingsplaatsen, kijk eens op gronze.com, daar vind je een actueel overzicht van de overnachtingsplekken. Ik hoop dat je een wandelmaatje vindt.
Succes met alles, Bregje
Beste camino lopers!!
Er werd gevraagd of er bagage vervoer is op de camino portogees
Ja die is er!!
In 2017 hebben we de camino centraal gelopen en kwamen regelmatig de zelfde groep tegen die hun bagage lieten vervoeren.
Maar persoonlijk vind ik het dragen van je bagage sportiever.
Maar als je niet anders kan OK het blijft je eigen keuze..
Ik ga voor de 4 de maal de camino lopen. Van porto dit keer langs de kust naar santiago.
En in de planning wil ik de camino de norte lopen in 2020!!
Maar dit schijnt een wat kostbare route te zijn, minder hostels en dus meer hotel overnachtingen.
Maar het is voorlopig maar een plan.
Bon camino!!! Rob
Hoi Rob, bedankt voor je bericht. Ik denk dat de groep die jij steeds zag met bagagevervoer een groep is geweest die bij een reisorganisatie hun bagagevervoer en overnachtingsplekken geregeld hebben. Ik heb op de Camino Portugués (Costal) niet gezien dat je het terplekke in de Albergue kunt regelen, zoals dat op de Camino Frances wel kan. Ik wens je veel plezier op de kustroute en misschien later op de Norte.
Hallo wandelvrouw .
Wij gaan dit jaar de kustroute lopen vanuit porto.
Na veel zoeken heb ik een wandelboek gevonden in het Nederlands .
Is van Hans van den Breul.
Je kan hem ook vinden op www. pelgrimsgidsen.
Staat de land en kust route in.
Groet Carla van den Berg
Hi Carla,
Klopt helemaal wat je zegt. ik had de Nederlandse gids inmiddels ook gevonden. Kijk maar op het blog: De 10 meeste gestelde vragen over de Camino Portugues Goed om het hier ook nog eens te vermelden. Dank.
Hi ik ben net terug en heb genoten! Tijdens de voorbereiding heb ik erg veel gehad aan tip op deze website en uit je blogs! Ik gebruikte ter plekke de app ninja Caminho. Vanuit porto liep ik 1,5 etappe langs de kust, en in Povoa de Varzim maakte ik de draai via Sao Pedro (heuvel) voor overnachting 2. Volgende dag vanaf Rates zat ik op de centrale route. Ik koos voor een mix aan overnachtingen (11 totaal) van hotels tot Albergue, afhankelijk van waar ik de dag wilde eindigen. Rugzak 30 liter (5,5 kg – linnen slaapzak want het weer was nog goed). Ik zou het zo weer doen. De bijzondere herinnering blijft lang hangen. Cadeau aan mezelf in Coronatijd
Ik ga alles er over lezen wat u geschreven had, heel spannend en dank dat u dit wilt delen.
U zei 11 dagen om van Porto naar Santiago te gaan. Voor mij maak ik er 14 dagen van.
Kan ik ervan uit dat indien in van Lissabon vertrekt, nog eens 14 dagen op tel?
Is 5 of 6 weken voldoende om van Lissabon naar Santiago te wandelen.
met vr.gr.
Dave Kloet
Hoi Dave, ik vind het super leuk dat ik je met mijn blogs help om jouw reis voor te bereiden. Brierley (dat boekje moet je zeker aanschaffen) geeft voor Lissabon – Porto 13 etappes aan. maar die zijn op een enkele uitzondering na zo’n 30 km per dag. Totale afstand 372 km. Ik zou met 20 km per dag rekenen en er zo’n 19 dagen voor uittreken. Denk je er ook aan rustdagen in te plannen?
Veel plezier!
Heb een vraag.
Weet iemand een camping in de buurt van porto,om de camino te lopen.
Ik wil de camper dan een paar weken daar parkeren.
Verblijf voor de tocht en verblijf na de tocht ook op deze camping natuurlijk.
Hoi,
Leuk om te lezen!
Ik vroeg me af of jij weet vanaf welk punt de laatste 100 km begint naar Santiago van de kust route?
De traditionele gaat via Tui, maar daar gaat de kust route niet langs volgens Gronze.
Dankjewel!
Ik weet niet zeker welke stad officieel als startpunt van de laatste 100km wordt gerekend, maar ik denk dat het Mougás is.
Lieve loopster, vergeet vooral niet de app camino ninja
Hallo! Kan je mij mss wat raad geven? Wij gaan in april een stuk van de Portugues wandelen. We hebben in totaal helaas maar 8/9 wandeldagen. We zouden starten in PONTE DE LIMA en dan de centrale route volgen inclusief de route espiritual. Nu hebben we nog 1 dag over vooraleer we beginnen aan de eerste wandeldag. Het oorspronkelijke idee was om met de bus van Porto naar Vitorino dos Piaes te reizen en van daar al een eerste kort traject te wandelen tot PONTE DE LIMA. Maar nu denk ik dat het mss ook wel leuk zou zijn dit laatste niet te doen maar om die dag een stuk van de coastal route te wandelen en dan naar PONTE DE LIMA (met openbaar vervoer) door te reizen. Is dat een idee?? Welk stuk langs de zee vond jij het mooist? Ik las dat het eerste stuk vanuit Porto veel door industriegebied zou gaan, dus dat liever niet. Graag een stuk waar je op vlonders kan wandelen, waar je dichtbij de zee wandelt (zonder een autoweg aan de rechterkant) Is er een stuk van de route tussen Vila do Conde en Viano do Castelo dat hieraan beantwoordt? Of zou je (gezien je beide routes wandelde) het traject van Ponte de Lima tot Tui helemaal vervangen door het traject van Viano do Castelo naar Caminha en dan via binnenland naar Tui. Dilemma: welk is het mooiste stuk? Bedankt alvast voor de info.. Je mag me mailen op onderstaand adres. Alvast heel erg bedankt! Kathleen
Ik lees je berichtje en vraag me af waarom jullie het zo moeilijk maken. Als je 8/9 wandeldagen hebt kun je toch ook gewoon met de kustroute beginnen in A Guarda Caminha. Via Mougas, Baiona, Vigao, Redondela, Pontevedra, Villanova, Padron naar Santiago. =8 wandeldagen, je hebt een stuk kustroute , stukje Central en de Spiritual.
Voor het mooiste stuk langs de kust zou je eens naar de foto’s kunnen kijken in mijn dagboekverslag. Wat spreekt je het meeste aan? Ik denk dat de route van Matosinhos naar Vila do Conde is wat jij voor ogen hebt.
https://www.wandelvrouw.nl/eerste-wandeldag-vanuit-porto
Veel succes met de voorbereidingen. Groetjes, Bregje
Wat mooi om te lezen en fijn dat je al je ervaringen wilt doorgeven. We willen dit jaar ook deze route gaan lopen…..al zo lang een wens….Je verslag en aanraders maken ons enthousiast. Hartelijke dank.
Beste Bregje,
Mijn vriend en ik zijn net een week terug van de camino Portugues. Bij onze start hebben wij 1 nacht , 27 april geslapen in Matosinhos in het Fishtail- seahouse, via booking.com. Vanuit NL hadden wij telefonisch meteen geboekt voor 20 en 21 mei. In Fishtail. Op 27 april nog ter plekke mondeling bevestigd dat onze komst idd stond gereserveerd.voor 20 en 21 mei . Echter wat gebeurde er: bij onze aankomst op 20 mei stonden wij om 16.40 voor de deur en lazen wij op onze mobiel dat de eigenaar om 15 uur een herbevestiging had gevraagd en toen hij om 16.30 niets van ons gehoord had, heeft hij de aan ons toegezegde studio weggegeven.!Hij nam niet op met zijn telefoon. Daar stonden wij in het drukke Hemelvaart weekend. Waarom vraagt hij niet wat eerder om een herbevestiging, Wij kijken niet elke minuut op onze mobiel., We waren druk met onze reis van Santiago naar Matosinhos bezig. Waarom kregen wij zo kort de tijd.?Wellicht goed om te weten dat je in dit soort situaties beter maar zelf kan herbevestigen. Los hiervan vinden wij dit geen stijl van Fishtail seahouse.. en zeer incorrect. Wij hebben een zeer verontwaardigde reactie teruggestuurd, maar niets op teruggehoord. Wij hebben het VVV ter plekke geinformeerd en met deze reactie ook jou en je blog.
Nog een andere informatie: wij hebben ervaren dat veel onderkomens voor 2 persoons kamers al volgeboekt waren. bij navraag blijken veel mensen hun accommodaties al vanuit hun thuisland te hebben geboekt. Het kostte ons veel moeite om steeds een kamer te vinden.
Tot slot: Onze hele tocht, ook, de variant Espiritual was steeds goed aangegeven.
We hebben zeker veel gehad aan jouw informatie, waarvoor dank.
Geboeid je blog gelezen en heel wat nuttige info uit gehaald. Ik zou deze trip willen doen maar dan met het dagelijks overbrengen van mijn bagage (rug probleempje : ) ). Ik hou er echter ook van om te overnachten waar “het lot” mij op die dag brengt. Kan er eventueel bagage op één of ander centraal punt afgeleverd worden? Heb je daar eventueel wat info over ?
Hallo Bregje,
Heb je ook informatie over het wandelen met een hond in Portugal? Of ken je mensen die dat hebben gedaan? Ik ben heel benieuwd.
Hartelijke groet,
Marjolein Hesseling
Hoi Marjolein. Aan die info kan ik je helaas niet helpen. Ik ken niemand die dat gedaan heeft. Probeer je vraag te stelen in één van de Camino Facebookgroepen. Daar kunnen ze je vast helpen.